Monday, January 8, 2018

జిలేబి వరుసల్ భళిభళి చిత్రమయ్యెనే !



జిలేబి వరుసల్ భళిభళి చిత్రమయ్యెనే !
 
దత్తపదికి డిండిమ తో చిన్న ప్రయత్నం !
 
నిషంగదియె కందివరులు! నెమ్మ దిన్ సదా
విషక్తముగ నిచ్చు ! భళి కవీశ్వరుండితం
డు! సంఘమును జేర్చెనదియె డోల నమ్ములా
డ! శంకరుని కొల్వు పదికుడా! రమించుమా
!

డిండిమ
జిలేబి
 
దత్తపది - 130 (నది-మది-పది-గది)
నది - మది - పది - గది
పై పదాలను ఉపయోగిస్తూ గురుశిష్య సంబంధాన్ని వివరిస్తూ
నచ్చిన ఛందస్సులో పద్యాన్ని వ్రాయండి.
(ప్రపంచ తెలుగు మహాసభల శతావధానంలో శివరామకృష్ణ గారు ఇచ్చిన దత్తపది)
 
 
 
 
డిండిమ
 
నిషంగదియె కందివరులు! నెమ్మ దిన్ సదా
విక్తముగ నిచ్చు !భళి కవీశ్వరుండితం
డు! సంఘమును జేర్చెనదియె డోల నమ్ములా
! శంకరుని కొల్వు పదికుడా! రమించుమా !
 
౦౦౦
 
డిండిమ

డిండిమ పద్య లక్షణములు

  1. వృత్తం రకానికి చెందినది
  2. అతిశక్వరి ఛందమునకు చెందిన 11230 వ వృత్తము.
  3. 15 అక్షరములు ఉండును.
  4. 20 మాత్రలు ఉండును.
  5. మాత్రా శ్రేణి: I U I - I I U - I I I - I U I - U I U
    • త్రిమాత్రా శ్రేణి: I U - I I I - U I - I I I - U I - U I - U
    • పంచమాత్రా శ్రేణి: I U I I - I U I I - I I U I - U I U
    • షణ్మాత్రా శ్రేణి: I U I I I - U I I I I - U I U I - U
    • మిశ్రగతి శ్రేణి (5-4) : I U I I - I U I - I I I U - I U I - U
  6. 4 పాదములు ఉండును.
  7. ప్రాస నియమం కలదు
  8. ప్రతి పాదమునందు 11 వ అక్షరము యతి స్థానము
  9. ప్రతి పాదమునందు జ , స , న , జ , ర గణములుండును


చీర్స్
జిలేబి


Monday, January 1, 2018

2018 - నూతన వత్సర శుభాకాంక్షల తో !




బ్లాగ్వీక్షకుల కందరికి
 
నూతన సంవత్సర శుభాకాంక్షల తో
 
 
నూతన వత్సర మండీ !
చేతము సరికొత్త బాస చేకూర భళా
జోతలు మనకెల్లరికిన్
సాతము భువిలో నెలకొని సారంగమవన్ !
 
 
 
 
జిలేబి

Friday, November 24, 2017

చక్కా బోవన్ కుదురదు చతురత వలయున్ :)







చక్కా బోవన్ కుదురదు చతురత వలయున్ !
 
 
చుక్క కనిపించి నదకో ?
పక్కా గాదోయ్  జిలేబి పరమాత్ముడనన్ !
చిక్కుల్ గనుమోయ్ పథమున్
చక్కా బోవన్ కుదురదు చతురత వలయున్ !


జిలేబి

Saturday, November 18, 2017

నువ్వడిగింది ఏనాడైనా లేదన్నానా-డబ్బైయ వ వడి లో నా ఆలోచనలు



నువ్వడిగింది ఏనాడైనా లేదన్నానా
నువు రమ్మంటే ఎక్కడికైనా రానన్నానా
నీ ముద్దూ ముచ్చట కాదంటానా ..
సరదా పడితే వద్దంటానా
నీ పూజకే కర్పూరమై వెలిగింది నా మనసూ
నీ కోరిక చూపే .. నను తొందర చేసే
నా వళ్ళంతా ఊపేస్తూ ఉంది నాలో ఏదో కోర్కే !
ఈ అనుభవం ఈ పరవశం సంగీతమై పలికే
నీ కధలే విందీ .. నువు కావాలందీ
నా మాటేదీ వినకుండా ఉంది నీకూ నాకే జోడందీ !

ఈ పాటండీ నా ముప్పై ఏళ్ల ప్రాయం లో నండి కన్నదండి, విన్నదండి ఆయ్ !
కానండీ, ఇప్పుడో డబ్బై పైబడి వయసొచ్చేసినాదండి
కాళ్ళు కాట్ వదల నంటోందండీ కాట్ వదిలితే  కాట్ కి ఐ చేరే చోటికే కాబట్టి నో నో అంటోందండి ఆయ్ !
ఆ జుజుబి ప్రాయం లో విన్న పాటండీ, చిత్రమండి మరో చరిత్ర దాని దర్శకుడు బాలచందర్ బాల్చీ తన్నేసే రండీ ఆ మధ్యే, మరో చరిత్ర పైన ఇంద్ర లోకం లో రాసేసు కుందామని వెళ్లి పోయే డండి.
అంతకు మునుపే రాసినాయనా  ఆత్రేయ (కిలంబి వెంకట నరసింహాచార్యులు) అండి, ఆ చిత్రం తరువాయి దశకం లో విష్ణు సేవ కై వైకుంఠం వెళ్ళి పోయే  రండి ; అంటే ఓ ముప్పై దరిదాపుల్లో సంవత్సారా లై పోయే నండి ఆయ్ 
అదే చిత్రం లో నాయకి సరిత అండి ఈ మధ్యే త్సునామీ అక్క గా సిలోన్ సినెమా లో  కనిపించిందండి
ఆ చిత్రం నాయకుడండి, 'తమిళ నాట రాజకీయ ప్రక్షాళనం' కోసం ఈ మధ్య నడుము కట్టేడండి,
అంటే పురచ్చి తలైవి బాల్చీ కట్టేసే కండి,
కళ్ళజోడు ఆసామి బాల్చి కోసం చూస్తున్న తరుణం లోనండి,
అదేదో సినిమా హీరోయిన్ల నడుమును కట్టేసు కున్నంత సుళువు అనుకుంటూ !
అంతంత ఎం జీ ఆర్ కూడా కట్టేసు కో లేంది, కట్టేసు కుని ఫ్లాప్ అయి పోయిన శివాజీ గణేశన్ కట్టేసు కో లేనిది, తా కట్టు కో లేనా అనుకుంటూ .
ఆయ్ దారి తప్పినట్టున్నా కదండి 'సావాస కష్టే ఫలి ' దోషమండి :) 
సరే ఈ పాట ని ఓ మోస్తరు డబ్బై పై బడి వయసు లో మనమూ రివ్యూ చేసి పారేద్దా మని చదివే నండీ !
అయ్య బాబోయ్ ! ఎంత వేదాంత మండీ ఆత్రేయ కలం లో అనిపించిందండి ; అందుకే నండి టపా కట్టేసే నండి (ఇందులో పన్నేమి లేదండి :))
మా వెంకన్న అంటున్నాడండి
"
నువ్వడిగింది ఏనాడైనా లేదన్నానా
నువు రమ్మంటే ఎక్కడికైనా రానన్నానా"
నేనే నండి గమనించ లే ! స్వామి వారిని అడుగు తామే  ఉండాము  కాని వారూ ఏనాడైనా లేదన్నా నా  అంటూ ఉబ్బెస్తున్నారే  కానీండి  , తనని రా రా నాతో అని ఎప్పుడు పిలవనే లేదండి ; అయ్యో అయ్యో అని అయిపోయినాదండి మనసు :)
ఉబ్బెసే సాముల్నే గమనిస్తున్నాం కానీండి, దరి నీవుండ రా కొండల రాయని పిలవటం లేదని పించి నాదండి
నీ ముద్దూ ముచ్చట కాదంటానా ..
సరదా పడితే వద్దంటానా  అంటూ సామి కూడా దోబూచు లాడ తానే ఉండాడండి :)
కాట్ ఐ కాలం లో "నీ పూజకే కర్పూరమై వెలిగింది నా మనసూ" అనుకుంటున్నామండి ఆయ్ !
మా అయ్యర్ గారే మో నండి , ఏడు కొండల వాడా " నీ కధలే విందీ .. నువు కావాలందీ
నా మాటేదీ వినకుండా ఉంది నీకూ నాకేమీ  జోడంటని అడుగు తోందని" వాపోతున్నారండి
అదండీ కథ !

ఆఖర్నండి ,
నీ కోరిక చూపే .. నను తొందర చేసే
నా వళ్ళంతా ఊపేస్తూ ఉంది నాలో ఏదో కోర్కే !
కోరికలేవీ ఉండ కూడదటండి , కానీ కొండల రాయని చేరే ఒక్క కోరిక మాత్రం ఓకే అన్నారండి ; అందుకే సామీ , "ఎన్కటి" సామీ, నీ కోరిక చూపె , నను తొందర చేసే అనుకోవచ్చండి  అని అనుకుంటున్నానండి 

మీరేమంటారండి ?
చీర్స్
జిలేబి 

Friday, November 17, 2017

నందనోద్యోగభ్రాంతులు :)

 
 
నందనోద్యోగభ్రాంతులు :)
 
అదిగో మానవుడు
బ్యాకు పేకును
భుజాల మీదేసుకుని
బయలుదేరాడు !
 
వాడే నందనోద్యోగభ్రాంతి !
 
రేతిరి పగలనక
జీవిత మంతా
కర్మవీరుడిలా !
 
హృషీకేశా !
కర్మసిద్దాంత మార్తాండా !
ఈ భ్రాంతి ని క్రాంతి గా
చేసి నీ పథము
చేరే దెట్లా ?
 
 
శుభోదయం !
జిలేబి

Sunday, November 12, 2017

పంచ పండ వుల శంకువు ల పేర్లేమితో మీకు తెలుసా ?



పంచ పండ వుల శంకువు ల పేర్లేమితో మీకు తెలుసా ?  :)
 
(తెలుగు లో టైటిల్స్
ఇట్లాగే వుంటాయి కాబట్టి
మన బ్లాగ్లోకం లో :) జేకే జే ఎఫ్ :))
 
పంచ పాండవుల శంఖముల పేర్లేమిటి ?
 
 
 
అనంత విజయము - ధర్మరాజు
పౌండ్రము - భీముడు
దేవదత్తము - అర్జునుడు
సుఘోష - నకులుడు
మణిపుష్పకము - సహదేవుడు
 
పాంచజన్యము - శ్రీ కృష్ణుడు
 
భగవద్గీత
అధ్యాయం ఒకటి 15-16 శ్లోకములు ఆధారము
 
పాంచజన్యం హృషీకేశో దేవదత్తం ధనంజయః
పౌండ్రం దధ్మౌ మహాశంఖం భీమకర్మా వృకోదరః  1-15
 
అనంత విజయం రాజా కుంతీ పుత్రో యుధిష్ఠిరః
నకులః సహదేవశ్చ సుఘోష మణిపుష్పకౌ     1-16
 
శుభోదయం
జిలేబి

 

Monday, November 6, 2017

కౌముది, జీవితము లోన కాదేదీ "నో" :)



 
 
కౌముది, జీవితము లోన కాదేదీ "నో" :)
 
నీ మదిని తరచి చూడడ
మే మగువా శోధన! విను మేధా జీవీ !
నీ మది సాధన జేయన్
కౌముది, జీవితము లోన కాదేదీ "నో" :)



జిలేబి
 
 
 

Thursday, November 2, 2017

ప్రియతము డతడే జిలేబి విభుడున్నతడే !



ప్రియతము డతడే జిలేబి  విభుడున్నతడే !



సంతానము పెద్దదయా !
చింతల దీర్చ చిననాటి చెలిమరి నెరవు
న్నింతి యొలయుమని వేడె
న్నింత చిపిటములను మూట నిడి భర్త నటన్ !


పిరియపు చిపిటములను చెలి
మరి తెచ్చెననుచు ముచుటిని మరిమరి యొలయన్
సిరి, యవనారిని విడువన్
సరిహద్దు నిడెనట చాలు "చపలత" యనుచున్ !


పయిపంచెన చిపిటములన్
సయించు హృది , బాల్యమిత్ర సాయము యవనా
రి యెలమి యాదరువులనన్
ప్రియతము డతడే భళిభళి విభుడున్నతడే !


శుభోదయం
జిలేబి





నిషిద్ధాక్షరి
అంశము - కుచేలుని వృత్తాంతము
నిషిద్ధాక్షరములు - కకారము (క - దాని గుణితాలు, అది సంయుక్తంగా ఉన్న అక్షరాలు)
ఛందస్సు - మీ ఇష్టము.

Monday, October 30, 2017

సమస్యా పూరణ -అసభ్యత - అశ్లీలము



సమస్యా పూరణ -అసభ్యత - అశ్లీలము


నిన్న 'నే కవిని గాను' అంటూ మా నరసన్న వారు శంకరాభరణం లో ఓ సమస్య ని చూసి (తండ్రితో రతికేళినిఁ దనయ కోరె) 'చదవడానికే జుగుప్సగా ఉంది నా మటుకు'. అన్నారు.

అంటే అన్నారు పొండి.

వివరాల లోకి వెళితే , కొన్ని సంవత్సరాల మునుపు, (అప్పట్లో 'కంద' జిలేబి లేదు :)) 'సీతమ్మ మా యమ్మ' శ్రీరాముడు మా తండ్రి' అంటూ త్యాగయ్య కీర్తనలతో మురిసి పోతున్న రోజులలో - సమస్యా పూరణ అంటూ సీతమ్మ వారి శీలం మీద 'తప్పుగా' కనిపించేలాంటి ఓ సమస్య చదివి కుతకుత ఉడికి పోయి ఏమోయ్ కవీశ్వ రా మీకు సభ్యత లేదా ? సీతమ్మ వారి మీద ఇంత అవాకులూ చెవాకులా ? అనేసా మండి పోయి !

అప్పడు కంది వారు వివరంగా చెప్పేరు - సమస్యా పూరణ అంటే ఇట్లా ఉంటుంది అంటూ ...


"పృచ్ఛకుడు అడిగిన ' సమస్య ' యొక్క భావం చాలా అసంగతంగా, అసంబద్ధంగా, అసందర్భంగా, ఒక్కొక్కసారి అశ్లీలంగా కూడా వుంటుంది. కవి తన ప్రతిభతో దానిని సభ్యతాయుతంగా, అసంభవాన్ని సంభవంగా నిరూపిస్తూ పూరించాలి" .

ఈ విషయం మీద ఆలోచించి వరుసగా కొన్ని దినాలు సమస్య లను గమనించడం మొదలెట్టా ! మాలిక అగ్రిగేటర్ లో మొదటి వాక్యం మాత్రం 'చదవ' గానే ఔరా ఏమిటీ 'పర్యయము' అనుకుంటూ 'వీళ్ళ నోట్ల బండ బడ అనుకున్నా !

ఆతరువాత పూరణ లని చూసేక ఔరా అని దాంతో తలే ఉంగలీ దబాయా ! పూరణ ల లో ఆ అశ్లీలత గాని, అసంబద్ధత గాని కనిపించక హుష్ కాకీ అయిపొయింది :)

ఓహో ! సమస్య ని చదవ కూడదు . సమస్య ని సమస్య గానే చూడాలి. దాన్ని విడ గొట్టాలి అన్నది అర్థ మయ్యింది.

ఆ తరువాత నించి (ఛందస్సు లేకుండా ) మనకిష్ట మొచ్చిన శైలిలో రాయటం మొదలెట్టా ఆ సమస్య లని సమస్యలు గానే చూసి ; ఎవరో ఓ పెద్దాయన అబ్బుర పడి తల గోక్కొని, నేనెన్నో ఛందస్సు లను చూసేను గాని ఈ జిలేబీ వారి ఛందస్సు ఏమిటి ? ఏ ఛందస్సు లో పూర్తి చేసే రని ప్రశ్నించేస్తే ,  దానికి కీర్తిశేషులు పండిత శ్రీ నేమాని రామజోగి సన్యాసిరావు గారు శ్రీ జిలేబి గారిది జిలేబి ఛందస్సని 'విట్టేసారు' :)

ఆహ్ జిలేబి ఛందస్సు అనుకున్నా :)

ఆ తరువాత ఛందస్సు సాఫ్టువేరు కనిపించి ఔరా ఇట్లా కూడా ఓ పరికరం ఉందా అనుకుంటూ 'పిచ్చి పిచ్చి గా' పదాలను గుచ్చేసు కుంటూ , అర్థం ఉందో లేదో, చదివే వాళ్లకు అర్థం అవుతుందో లేదో మనకేమిటి ? అనుకుంటూ,( 'గొంగళి లో తింటూ వెంట్రుక లేరు కోరు అని శ్యామలీయం వారు మొత్తు కునే దాక :)) యడాగమాలు, సంధులు,  సమోసా' లు మనకు జాన్తా నై, ఖాతర్ నై అనేసు కుంటూ , పంచ దశ లోకపు జనాలు జుట్టు పీక్కునేటట్టు 'జిలేబీ' ఫ్యాక్టరీ  పద్యాలు మొదలెట్టే సా :),

వెంకట రాజారావు గారు ఊ అంటే మనం సయ్యంటూ పద్యాలు లాగేసు కుంటూ, కొత్త పదాలకు, జాతీయాలకు, సామెతలకు,  కార్ఖానా అయిన కష్టే ఫలే వారి బ్లాగు ని ఫాలో అయిపోతూ, పాటల తో అలరిస్తున్న పాట తో నేను లో సినీ పదాల ని గమనిస్తూ వాటిలో ని ఛందసు గమనిస్తూ ...

ఇదెంత దాకా పోయింది అంటే, తనకంటూ ఓ స్టాండర్డ్ ఉన్న 'ఈమాట' లో జిలేబి 'సమోసా' గా , జిలేబి చందస్సు ఎ.తె. ఛందస్సు గా మారి కథా రూపమై , బ్లాగ్ లోకం పై ఓ సెటైర్ గా మారి పోయేంత గా అన్న మాట :)

నిజం చెప్పాలంటే ,సమస్యా పూరణ ఇచ్చిన వాళ్ళు మొదట్లో నే దానికి సరియైన సమాధానం పెట్టు కునే ఇస్తారు, కవి ఇది కుదరదు పూర్తిచేయడానికి అంటే, అబ్బే ఇట్లా చెయ్యోచ్చండి అని చూపించ టానికి (ఎక్సెప్షన్ - నాకు తెలిసినది -  మా లలిత గారు, గిరీశానికి మధుర వాణి ని అమ్మాయి గా చేసేసి, చంపక మాల లో నరాల వారికి సమస్య నిచ్చి , వారు ' అమ్మాయ్ - దీనికి పూరణ నీ దగ్గర ఉందా అంటే , బిక్కమోగం పెట్టేసేరట :)

కాబట్టి ప్రతి సమస్య కు  ఓ లానే గాకుండా, ఎన్నో విధాలు గా జవాబు లుంటాయి. (దీని ద్వారా నేర్చు కోవలసినది ఇది అన్నది గరికి పాటి వారి ఉవాచ )

టు కట్ షార్ట్  (ఈ వాక్యం ఎవరదో చెప్పుకోండి చూద్దాం బ్లాగ్ లోకం లో :)) ,

నేర్చు కున్న దేమి టంటే సమాజం లో మంచీ చెడూ రెండూ ఉన్నాయి. (సమస్య ని చదివితే చెడు లా అనిపిస్తుంది) . చెడుని పక్కకు తోసి మేధస్సు కు పదును పెడితే మంచి ని దాన్నించి లాగొచ్చు . అట్లాగే సమస్య ని చదవ కుండా, సమస్య గానే స్వీకరించి, మేధో మధనం చేస్తే, బ్రెయిన్ వేవ్స్ స్ట్రాంగ్ గా మారి ఈ 'బామ్మ' కాలం లో శరీరపు చురుకు దనం తో పాటు, మేధస్సు కూడా చురుకు గా ఉండే రీతి గా మనల్ని మనం మార్చేసు కోవచ్చు అన్నది కనుక్కున 'రహస్యం' (జిలేబీ రహస్యం :)) - మన పుస్తకాలన్నీ రహస్యం అనే పేరు పెట్టు కునే లా అన్న మాట :) - మన బ్లాగ్ జ్యోతిష్ శర్మ గారి జ్యోతిష్య రహస్యం, ఆ రహస్యం, ఈ రహస్యం లా అన్న మాట :))

కొసమెరుపు - ఇంతా రాసింది ఎందుకంటే, విన్నకోట వారు కూడా పద్యాల్ని రాయటం మొదలెట్టా రంటే కొన్నాళ్ళ కే సమస్య లని చదవటం మానేస్తారని :)

రెండో కొస మెరుపు - అక్కడ ఫణి అనే వారు, "ఈశ్వర నిందకు కూడా ప్రాయశ్చిత్తం ఉన్నది కానీ గురునిందకు లేదు అని శాస్త్రము. గురువుగా ఒకరిని భావించిన తరువాత వారి తప్పొప్పులను ఎంచు అధికారము శిష్యులకు లేదు. ఈనాటి కవి మిత్రులందరికీ గురునిందాదోష పరిహారము కావలెనని ఈశ్వరుని ప్రార్థిస్తున్నాను."

ఇట్లాంటి మూఢ నమ్మకాలు పెట్టేసు కున్నందు వల్లే దేశం లో గుండు గురువులు ఎక్కువై పోతున్నా రనుకుంటా !

గురువైనా , శిష్యుడై నా, మనమందరము ఒక పరిధి లోని వారమే .

కాబట్టి ఇట్లాంటి గుడ్డి నమ్మకాలు వేష్ట్ !

విద్యాధికులే ఇట్లాంటి నమ్మకాలు పెట్టేసు కుంటే, ఇక  మిగిలిన వారి గురించి చెప్పాల్సిన అవసరం అసలు లేదు.

తప్పక మ్యూచ్యువల్ రెస్పెక్ట్ ఉండాలి. అంతే కాని అది మూఢ నమ్మకం గా మారి పోకూడదు.


చీర్స్
జిలేబి
హమ్మయ్య ! చాన్నాళ్ళకి మేటరు దొరికె
'రాసు' కోవటానికి :)

Saturday, October 21, 2017

మృచ్ఛకటికం – రూపక పరిచయం- బ్లాగాడిస్తా రవి గారి అద్భుతః !



మృచ్ఛకటికం – రూపక పరిచయం- బ్లాగాడిస్తా రవి గారి అద్భుతః !
 


ఉపోద్ఘాతం - నిన్న శంకరాభరణం సమస్యా పూరణం లో శకారుని మాటలంటూ శ్రీ కంది శంకరయ్య గారు
"రాణ్ముని దుర్యోధనుండు రాముని సుతుఁడే" అన్న పూరణ చేయడంతో ఎడ్డం టే తెడ్డు లా గున్న ఈ పూరణ చూసి , ఏమీ అర్థం గాక దీని అర్థం ఎట్లా చేసు కోవాలో చెప్పండంటే గుర్రం సీతా దేవి గారు, ఆ ముందు పలుకులు (శకారుని మాటలు ) గమనించండి అన్నారు.

సరే అర్థం కాకపోతే ఆంధ్రభారతే శరణ్య మానుకుని శకారుడు అని వెతికితే ఆంధ్ర భారతీ వారు జాన్తా నై అనేసారు.
మళ్ళీ అర్థం కాలే అంటే, మధ్యలో జీపీయెస్ వారు ఈ క్రింది లంకె నిచ్చారు  శకారుడు అంటే ఏమిటో అర్థం చేసు కోవడానికి. !   ఓహో "శకారు" కూడా మరో జిలేబి యే యని దాంతో తలే ఉంగలీ దబాయా !


మృచ్ఛకటికం – రూపక పరిచయం- బ్లాగాడిస్తా రవి గారి అద్భుతః !


బ్లాగాడిస్తా రవి గారు విరివిగా పంచ దశ లోకం లో టపాలు రాసేవారు ! ఈ మధ్య మానుకున్న బ్లాగుధీర మంతుల లో మరొక్కరు వీరు కూడా :) జేకే !

http://blaagadistaa.blogspot.com/  వీరి ప్రైవేటు బ్లాగై పోనాది :)

సరే వారి పూర్తి నిడివి వ్యాసం పొద్దు లో పై లింకు లో చదవ వచ్చు !

ఈ టపా ఎందుకంటే - ఈ టపా చూస్తే వారు మళ్ళీ బ్లాగు తెర తీస్తారని ఆశ తో :) - విన్నపాలు వినవలె వింత వింతలు !

వారి వ్యాసం నించి కొన్ని -

సంస్కృత భాష సౌందర్యం గద్గద నదీప్రవాహ ఝర్జరిత గాంభీర్య ప్రాధాన్యమయితే, ప్రాకృత భాష సొగసు మలయమారుత స్పర్శిత కిసలయోద్భూతమైన సౌకుమార్యం.

మృచ్ఛకటికం - మృత్ + శకటికం, మృచ్ఛకటికం అయింది. శకటం అనకుండా శకటికం అన్నారు కాబట్టి, (మృత్) శకటానికి సంబంధించిన లేదా “చిఱు శకటం” అని వ్యుత్పత్తి చెప్పుకోవాలి.

శకారుడి గురించి-

విధవిధాలుగా అపభ్రంశపు ఉపమానాలు చేస్తుంటాడు. ఉదాహరణకు –

◾రావణుడికి కుంతిలాగా నువ్వు నా పాలబడ్డావు.
◾రాముడికి భయపడ్డ ద్రౌపదిలా భయపడకు.
◾విశ్వావసువు సోదరి సుభద్రను హనుమంతుడు అపహరించిన రీతిలో నేను నిన్ను అపహరిస్తాను.
◾అడవికుక్క లాంటి నేను పరిగెడుతుంటే, ఆడునక్కలా నువ్వు పారిపోతున్నావు.

మృచ్ఛకటికం కథ టూకీ గా (రవి గారి మాటల్లో )

పాలకుడనే రాజు ఉజ్జయినీ నగరం రాజధానిగా అవంతీ రాజ్యాన్నిపరిపాలిస్తుంటాడు. ఆ రాజొక దుష్టుడు. శకారుడు – రాజు గారి బావమరిది. శకారుడు మూర్ఖుడు, అవకాశవాది, కౄరుడు. నగరంలో చారుదత్తుడనే బ్రాహ్మణశ్రేష్టుడు నివసిస్తుంటాడు. ఇతడు దానధర్మాలు చేసి దరిద్రుడయిన వాడు, సుందరుడు, సచ్ఛీలుడు. ఇతడికి ధూతాంబ అనే భార్య, లోహసేనుడనే పుత్రుడూ ఉంటారు. వసంతసేన ఆ నగరంలోని గణిక ప్రముఖురాలు. ఈమె చారుదత్తుడిపైన మనసు పడుతుంది. వసంతసేనను రాజశ్యాలుడు – శకారుడు మోహించి వెంటబడతాడు. ఓ ఘట్టంలో అతణ్ణుండి తప్పించుకుందుకు వసంతసేన చారుదత్తుడి ఇంట్లో జొరబడుతుంది. తననో దుష్టుడు నగలకై వేధిస్తున్నాడని, ఆ నగలను దాచమని చారుదత్తుడి కిస్తుంది. చారుదత్తుడు ఆ నగల బాధ్యతను తన సహచరుడు మైత్రేయుడికి అప్పజెపుతాడు.

ఈ రూపకం యొక్క కథాసంవిధానం గురించి పండితులు ఎన్నో రకాల ఆసక్తికరమైన వివరాలు చెప్పారు. ఎన్ని రకాలుగా చెప్పబడినా, తిరిగి ఇంకొక విధంగా, మరో కోణంలో ఆవిష్కృతమయే విలక్షణ కథాసంవిధానం ఈ రూపకం సొంతం.

శర్విలకుడనే చోరుడు ఓ రోజు రాత్రి చారుదత్తుడి ఇంటికి కన్నం వేసి, ఆ నగలను అపహరిస్తాడు. ఈ శర్విలకుడికొక ప్రేయసి ఉంటుంది. ఆమె ఎవరో కాదు. వసంతసేన పరిచారిక అయిన మదనిక. ఆమెను దాస్యవిముక్తి చేయడం కోసమే శర్విలకుడు చౌర్యానికి పాల్పడ్డాడు. అపహరించిన నగలను తీసుకుని శర్విలకుడు వసంతసేన ఇంటికి వెళ్ళి, మదనికను కలిసి, జరిగింది చెబుతాడు. మదనిక భయపడి, ఆ నగలు తన యజమానురాలివేనని, ఆమే స్వయంగా వాటిని చారుదత్తుని వద్ద దాచిందనీ చెప్పి, చౌర్యారోపణ పాలుబడకుండా “చారుదత్తుడే తనను పంపినట్టుగా వసంతసేనతో చెప్పి, నగలను ఒప్పజెప్ప”మని శర్విలకుడికి ఉపాయం చెబుతుంది. చాటునుంచి వసంతసేన ఈ సంభాషణ వింటుంది. శర్విలకుడు మదనిక చెప్పమన్నట్టుగా తనను, చారుదత్తుడు నగలను అందజేయడం కోసం పంపాడని, నగలు తీసుకొమ్మని వసంతసేనకు అందజేస్తాడు. వసంతసేన అతని సద్బుద్ధికి మెచ్చి, మదనికను శర్విలకుడితో సాగనంపుతుంది. శర్విలకుడు మదనికను తీసుకుని ఇంటికి వెళ్ళే సమయంలో, తన స్నేహితుడు ఆర్యకుడు రాజు పాలకుడిచేత బందీ అయినట్టు తెలుసుకుంటాడు. మదనికను ఇంటికి పంపి, ఆర్యకుడిని కారాగారం నుండి విడిపించడం కోసం పథకం రచిస్తూ బయలుదేరతాడు.

సంవాహకుడనేవాడు చారుదత్తుడి వద్ద పరిచారకుడిగా ఉండి, చారుదత్తుడి ఐశ్వర్యం క్షీణించిన తరువాత పొట్టకూటికై తపిస్తూ, జూదవ్యసనపరుడయి పరిభ్రమిస్తుంటాడు. ఇతడు ఓ జూదంలో పది సువర్ణాలను ప్రత్యర్థికి బాకీపడి, అవి చెల్లించలేక, పారిపోతూంటాడు. పారిపోతున్న తనను జూదంలో నెగ్గిన ద్యూతకుడనే మరొక జూదరి పట్టుకుని చితకబాదుతాడు. దెబ్బలకు తాళలేక పారిపోతూ, సంవాహకుడు ఓ ఇంటిలో జొరబడతాడు. ఆ ఇల్లు వసంతసేనది. ఆమె వివరాలన్నీ తెలుసుకుని, ధనం ఇచ్చి సంవాహకుణ్ణి విడిపిస్తుంది. ఆ సంవాహకుడు విరక్తి చెంది, బౌద్ధ శ్రమణకుడవుతాడు.

వసంతసేన నగలు పోయిన తర్వాత, ఆ నగలు తనే దొంగిలించాడని ప్రజలు చెప్పుకునే అవకాశం ఉందని, తన దారిద్ర్యానికి తోడు అపవాదూ వచ్చి పడబోతున్నదనీ చారుదత్తుడు క్రుంగిపోతాడు. భర్త పరిస్థితి గమనించి ధూత, ఆ నగలకు పరిహారంగా వసంతసేనకు తన రత్నాల హారాన్ని ఇచ్చి బదులు తీర్చేసుకొమ్మని చెబుతుంది. ఆ రత్నాల హారాన్ని తన సహచరుడి చేతికి ఇచ్చి అతని ద్వారా వసంతసేనకు అప్పజెబుతాడు చారుదత్తుడు.
తన నగలు తనకు ఇదివరకే ముట్టాయని, జరిగిన విషయాలన్నిటినీ విశదీకరించే ఉద్దేశ్యంతో, వసంతసేన శర్విలకుడి ద్వారా తన వద్దకు చేరిన నగలను, చారుదత్తుడు పంపిన రత్నాల హారాన్నీ తీసుకుని చారుదత్తుడి ఇంటికి ఓ సాయంత్రం పూట వెళ్తుంది. ఆ రాత్రి ఆమె చారుదత్తుడి ఇంట విశ్రమిస్తుంది. మరుసటి రోజు ఉదయం చారుదత్తుడి ఇంటిలో బాలుడు రోహసేనుడు ఓ మట్టిబండితో ఆడుతూ, తనకు సువర్ణశకటం కావాలని మారాం చేస్తూ ఉంటాడు. వసంతసేన ఆ బాలుణ్ణి ఊరడించి, ఈ నగలతో నువ్వూ సువర్ణ శకటాన్ని కొనుక్కోవచ్చని, నగలను ఆ మట్టిబండిలో పెట్టి పిల్లవాడిని సముదాయిస్తుంది.

ఆ తర్వాత –

శకారుడి బండిని చారుదత్తుడు తనకోసం పంపిన బండిగా పొరబాటు పడి వసంతసేన పుష్పకరండకమనే ఉద్యానవనానికి బయలుదేరుతుంది. నిజంగా చారుదత్తుడు పంపిన బండిలో కారాగారం నుండి తప్పించుకున్న ఆర్యకుడు ఎక్కుతాడు. అక్కడ ఉద్యానవనంలో శకారుడు వసంతసేనను తన బండిలో చూసి ఆశ్చర్యానందాలకు లోనవుతాడు. ఆమె తన చేతికి చిక్కిందనుకుంటాడు. తనను వరించమని వసంతసేనను హింసిస్తాడు. ఆమె ఒప్పుకోకపోవడంతో, ఆమె గొంతు నులుముతాడు. వసంతసేన స్పృహ కోల్పోయి పడిపోతుంది. ఆమె చనిపోయిందని తలచి శకారుడు – ఆమెను హత్య చేసినది చారుదత్తుడని న్యాయాధిపతుల వద్ద అభియోగం మోపుతాడు. చారుదత్తుడి వద్ద, వసంతసేన తాలూకు నగలు దొరకడంతో న్యాయనిర్ణేతలు అతనికి కొరత శిక్ష విధిస్తారు. కొరత శిక్షను అమలు జరిపడంలో భాగంగా, అతడిని పుష్పమాలాలంకృతుణ్ణి చేసి, వధ్యశాలకు తీసుకొని వెళుతుంటారు.

ఇక్కడ ఉద్యానవనంలో స్పృహ తప్పిన వసంతసేనను ఓ బౌద్ధ శ్రమణకుడు (ఇదివరకటి సంవాహకుడే) రక్షించి, ఉపచర్యలు చేసి బయటకు తీసుకువస్తాడు. చారుదత్తుడికి కొరత విధించబడే సమయానికి వసంతసేన అక్కడ చేరి, న్యాయాధికారులకు విషయం వివరించి అతడిని విడిపిస్తుంది. శకారుడికి జనం బుద్ధి చెపుతారు. ఈ లోగా ధూతాంబ అగ్నిప్రవేశం చేయబోతుంటే, చారుదత్తుడు వచ్చి, ఆపుతాడు. నేపథ్యంలో ఆర్యకుడు పాలకుడిని చంపి రాజవుతాడు. చారుదత్తుడిని, మరో నగరానికి రాజును చేస్తాడు ఆర్యకుడు. వసంతసేనను చారుదత్తుడు రెండవ భార్యగా ధూత అనుమతితో స్వీకరిస్తాడు.


ఆనందో బ్రహ్మ !

సావేజిత
జిలేబి